Japan

Oorzaken en gevolgen

De (lichte maar aanhoudende) deflatie in Japan had een aantal oorzaken. Ten eerste knapten er eerst weinig, maar later veel opgeblazen zeepbellen. De Nikkei kelderde van een 39.000 naar 15.000 punten en bleef rond dat niveau. De grond- en huizenprijzen daalden twintig jaar lang. En in tien jaar tijd verdrievoudigde de waarde van de yen, van 250 yen per dollar in 1985 naar 85 in 1995.

De Europese beleidsmakers hadden natuurlijk drastische maatregelen kunnen nemen, maar ze waren bepaald doortastender dan de Japanners. En last but not least had Japan last van grote deflatoire druk als gevolg van de opkomst van buurland China als felle concurrent met extreem lage productiekosten. Voor de eurozone geldt dat in de huidige omstandigheden veel minder.

In de jaren 1930, tijdens de Grote Depressie, hield deflatie veel economieën in een wurggreep en Japan worstelt er al sinds halverwege de jaren 1990 mee.

Het is interessant om eens te bekijken waardoor de deflatie in Japan nu precies is veroorzaakt, wat heeft de laatste zet gegeven? De correlatie is zeker niet één, maar er is duidelijk een sterk verband tussen inflatie en werkloosheid, waarbij ik ervan overtuigd ben dat het causale verband van de werkloosheid naar de inflatie loopt. De Japanse werkloosheid begon in 1992 te stijgen en is daar tien jaar lang hardnekkig mee doorgegaan, met twee korte stabiele periodes tussendoor. Hieruit kunnen we afleiden dat het risico van deflatie toeneemt in tijden van voortdurend stijgende werkloosheid.

De deflatie door de tijd heen

Wanneer en hoe is de deflatie in Japan begonnen?

Tot 1990 was de Japanse economie in bloei. Want in 1990 bleek dat de Japanse banken veel hadden geïnvesteerd in zaken die niets opleverden. De banken waren te gemakkelijk geweest met het verstrekken van grote leningen aan bedrijven en ondernemingen. De banken hadden onvoldoende gekeken naar de investeringen en of ze de investeringen weer terug zouden kunnen verdienen. IN 1990 begon de deflatie, de prijzen van grond en aandelen bleven steken op dezelfde prijs kwamen de bedrijven in de problemen. Ze konden de leningen niet terugbetalen aan de banken, daardoor gingen er veel bedrijven failliet. Ook zijn er banken die zonder geld kwamen te zitten, maar het ministerie van Financiën van Japan heeft ervoor gezorgd dat de banken in Japan niet failliet kunnen gaan.

De Japanse regering stopt er veel geld in om de economie weer te verbeteren, maar dit is al een tijd zonder succes. Omdat de Japanners hun geld liever sparen dan dat ze het besteden, groeit de economie niet snel. De Japanse overheid doet er van alles aan om er voor te zorgen dat de Japanse bevolking minder gaat sparen en meer gaat uitgeven. Ze hebben de rentes al er laten dalen, maar de Japanse bevolking blijft maar sparen. Dat doen ze omdat de situatie niet vertrouwden en omdat de Japanners zelf hun pensioen moeten betalen.

Doordat er een deflatie was ontstaan in Japan, zijn de prijzen dus gaan zakken. De Japanse bank wil hier iets tegen doen en heeft daarom extra geld bijgedrukt. Doordat ze extra geld gingen bijdrukken, ging de waarde van het gelddalen. Doordat het geld minder waard is geworden hoopten ze dat de deflatie in een inflatie zou gaan veranderen. Ook hebben ze de waarde van de Japanse munt (Yen) verlaagd, omdat ze hoopten dat een positief effect op de Japanse economie zou hebben.

Wat is er gebeurd tijdens deze periode met de Japanse bedrijven?

Ondanks dat de Japanse overheid veel geld in de economie investeert, blijven de Japanners sparen. Dit zorgt ervoor dat de vraag naar producten laag blijft daardoor ontstaan er in Japan aanbodoverschotten. Door deze aanbodoverschotten gaan de Japanse bedrijven steeds meer exporteren. Dit heeft weer een nadeel voor de Japanse economie. Ook investeren de bedrijven niet veel omdat ze geen grote leningen kunnen krijgen en omdat ze bang zijn dat ze het geld niet teruggaan verdienen. Ze gaan het niet terugverdienen omdat de Japanse bevolking blijft sparen.

Wat is de werkeloosheid in Japan sinds de deflatie?

Tot 1970 hadden ze in Japan nauwelijks last van werkeloosheid. Van 1970 tot 1980 stijgt de werkeloosheid tot een paar procent, maar daarna trekt de werkgelegenheid weer aan. Tot 1990 is er weer bijna geen werkeloosheid in Japan. Maar als de deflatie in 1990 begint, begint ook het aantal werkelozen weer te stijgen. De werkeloosheid steeg van 0-1% naar ongeveer 3,5% in 1990. Tijdens de deflatie blijft de werkeloosheid stijgen, in 2011 was de werkeloosheid 6%. De werkeloosheid is de laatste jaren weer iets aan het zakken, de werkeloosheid was in 2005 4,2 %.

Hoe gaat het nu met de Japanse economie?

De Japanse economie blijft op dit moment matig presteren, ondanks dat de regering een stimuleringsprogramma heeft ingesteld. In 2016 was de economische groei slechts 1%. Voor 2017 wordt ook verwacht dat de economie niet erg gaat groeien.

Er is ook nog steeds deflatie in Japan, dit komt doordat de prijzen zijn blijven stijgen. De inflatieverwachtingen zijn ook nog steeds erg laag. Ondanks dat de Japanse regering er voor probeert te zorgen dat inflatie boven de 2% komt. Er wordt wel weer een inflatie verwacht, maar deze blijft waarschijnlijk zeer laag. Waarschijnlijk blijft de inflatie rond 0,6 %.